دریافت وام ودیعه مسکن، اکنون به ثبت نام در سامانه “خودنویس” وابسته است، اما بسیاری از مالکان املاک به این موضوع توجه نمی‌کنند. این سامانه، که ابتدا برای ثبت قراردادهای رهن و اجاره مورد استفاده قرار می‌گرفت، اکنون موانعی را برای دریافت وام ودیعه مسکن برای مستاجران ایجاد کرده است.
در فرآیند یافتن مسکن مناسب، دریافت وام ودیعه مسکن از اهمیت چشمگیری برخوردار است. از آغاز سال ۱۴۰۳، ثبت قراردادهای رهن و اجاره تنها از طریق سامانه “خودنویس” صورت می‌گیرد، اما مستاجران اکنون اعلام می‌کنند که مالکان ملک پس از این الزام، به دلیل نگرانی از مسائل مالیاتی، تمایلی به ثبت قرارداد در این سامانه ندارند.
وزارت راه و شهرسازی ابتدای سال ۱۴۰۳ اعلام کرد که ثبت قراردادهای اجاره برای دریافت کد رهگیری، تنها از طریق سامانه الکترونیکی “خودنویس” انجام می‌شود. این سامانه در حال حاضر برای ثبت رهن و اجاره ملک به کار می‌رود و موجب شده است که استفاده از آن برای هر دو طرف الزامی باشد. این الزام سبب مشکلاتی برای مستاجران نه تنها در زمینه دریافت وام ودیعه مسکن شده است، بلکه برای فعالیت‌هایی مانند ثبت نام در مدارس یا انتقال خودرو یا حتی دریافت ADSL که نیاز به کد رهگیری ملک دارند نیز به مشکل برخورده‌اند.
خودنویس یک سامانه دولتی است که با هدف شفاف‌سازی و ساماندهی معاملات املاک و مستغلات ایجاد شده است. این سامانه به صورت رایگان امکان ثبت قراردادهای اجاره و رهن و دریافت کد رهگیری را برای کاربران فراهم می‌کند. همچنین، احراز هویت در این سامانه توسط درگاه ملی خدمات دولت هوشمند انجام می‌شود.
مستاجران هنوز به دست آوردن وام در حال حاضر دچار مشکل هستند. آنها در مورد اجبار به استفاده از سامانه “خودنویس” توضیح می‌دهند: “احتمالاً هدف اصلی دولت کاهش کمیسیونی بود که به ما مستاجران اضافه می‌شد، اما وقتی ما خودمان مسکن را پیدا می‌کنیم، بنگاه‌ها به ثبت قرارداد بدون کمیسیون راضی نیستند و برای آن کمیسیون بیشتری می‌خواهند. اما حالا مشکل ما با بنگاه‌ها نیست، مشکل ما با صاحب‌خانه‌هاست که موافقت نمی‌کنند کد رهگیری را صادر کنند.”
مستاجران معتقدند که مسئله کد رهگیری به اندازه مسئله دریافت وام مهم است. آنها می‌گویند: “نه تنها برای دریافت وام بدون کد رهگیری قادر نیستیم، بلکه برای ثبت نام فرزندانمان در مدارس یا خرید خودرو نیز به کد رهگیری اجاره‌نامه نیاز داریم.”
هم‌اکنون با افزایش اجاره مسکن و مبالغ ودیعه، بسیاری از مستاجران به دریافت وام نیاز دارند، و برای دریافت حداکثر ۲۰۰ میلیون تومان وام، باید کد رهگیری از سامانه “خودنویس” را دریافت کنند.
مستاجران می‌گویند: “قبل از اینکه سامانه “خودنویس” راه اندازی شود، بنگاه‌ها از طریق یک سامانه دیگر کد رهگیری می‌دادند. اما از زمانی که این سامانه بسته شد و بنگاه‌ها نمی‌توانند کد رهگیری را صادر کنند، ما مجبور شدیم به دفاتر ثبت املاک برویم و صاحب‌خانه‌ها فکر می‌کنند چون باید احراز هویت کنیم و دارایی‌های خود را ثبت کنیم، دیگر بیشتر زیر نظر دولت هستیم و نگرانی‌های مالیاتی باعث می‌شود که حق ما را از دست بدهیم. صاحب‌خانه‌ها می‌ترسند که مالیات بر اجاره بدهند.”
خدماتی که به هدف مالیات‌ستانی ارائه می‌شود، موضوعی است که برخی بنگاه‌ها اعتقاد دارند که دولت این سامانه را به منظور حذف آنها ایجاد کرده است. آنها فکر می‌کنند که دولت باید به جای ایجاد سامانه‌ها، خانه‌های بیشتری بسازد. آنها معتقدند که این راهکار بازار مسکن را حل می‌کند. همچنین، آنها باور دارند که دادن کد رهگیری به آنها به عنوان مشاوران املاک فراهم نشده و طرفین معامله باید به سایت دولتی یعنی سامانه “خودنویس” مراجعه کنند. این سامانه نیز باعث مشکلاتی برای مستاجران شده است. وزیر راه و شهرسازی معتقد است که سامانه “خودنویس” کار مشاوران املاک را بی‌معنا نمی‌کند، بلکه به حذف واسطه‌ها کمک می‌کند و در کنترل بازار مسکن نیز موثر است. اما این ادعا در زمان کوتاهی که این طرح اجرا شده است، قابل تایید نیست و به نظر می‌رسد که مسئله عدم توافق بین مالکان در زمینه همکاری با مستاجران برای دریافت کد رهگیری باید به شکل جدی‌تری بررسی شود.
