زلزله و ساخت‌وساز انبوه روی گسل

ساخت بنا بر پهنه گسل فعال در آئین نامه های مهم در کشورهای لرزه خیز ممنوع شده و حداقل توصیه شده تا بناهای معمولی و ساختمان های یکی دو طبقه امکان ساخت داشته باشد.

– اخبار اقتصادی –

خبرگزاری تسنیم– بعضی پژوهشگران با استناد به شواهدی از ویران نشدن بعضی ساختمان ها در لبه یا روی گسل های زمین لرزه ای به دلیل گسیختگی در زمین در زلزله های گذشته (مثلا زلزله ایزمیت 99 میلادی ترکیه، یا منجیل 1990 در ایران) استناد می کنند که الزاما ساختن ساختمان بر گسل های فعال و لرزه زا موجب ویرانی ساختمان در اثر گسیختگی در پهنه گسله نیست.

برخی دیگر از مهندسان و متخصصان نیز استدلال می کنند با در نظر گرفتن ملاحظات تحلیل خطر زلزله و بیشینه شتاب و همچنین رعایت آئین نامه زلزله و همچین مطالعه ویژه ساختگاه ساخت ساختمان در هرجا حتی روی گسل های فعال و لرزه زا امکان پذیر است و با این استدلال حتی اگر برج سازی هم روی گسل شمال تهران و گسل شمال تبریز اتفاق بیافتد (یا اتفاق افتاده باشد) کاملا عادی و بلامانع است.

اینکه با به کارگیری آئین نامه ها یا مطالعات ویژه ساختگاه حتی می توان بر گسل فعال برج درست کرد، مغلطه و نادیده گرفتن واقعیت است. زلزله بم در سال 82 نشان داد که ساخت و ساز بر فراز و در حریم گسل های اصلی و بزرگ نه فقط به دلیل احتمال گسیختگی مستقیم در محل عبور گسل بلکه به دلیل اینکه در نزدیکی گسلهای بزرگ امکان بروز جنبش های بسیار شدید و در نتیجه تشدید خسارات ها و تلفات وجود دارد، باید محدود شود. چیزی که در زلزله بم به صورت بروز اثرهای حوزه نزدیک گسل و تکان های بسیار شدید در راستای قائم (در جهت بالا و پایین) و در راستای افقی در جهت عمود بر گسل بروز کرد.

زلزله بم نشان داد ساخت و ساز و گسترش شهرهای ایران نزدیک پهنه گسله می تواند به فاجعه ای در حد زلزله بم یا بیش از آن منجر شود. این زلزله با آمار رسمی 26271 نفر تلفات بر جای گذاشت(25 درصد جمعیت ساکن در بم در آن زمان کشته شدند). از نظر شدت خرابی و میزان خسارت زلزله بم با حدود یک میلیارد دلار خسارت، جایگاه دوم را بعد از زلزله 31 خرداد 69 منجیل (با حدود 1.8 میلیارد دلار خسارت) دارد. خسارت های زلزله بم در محدوده نزدیک گسل بم (سوی شرقی و شمال شرق شهر) بسیار بیشتر از بخش های غربی آن بود. زلزله بم نماد واضح خراب تر شدن نواحی نزدیک گسل به نسبت نواحی دور از آن حتی در شهر کوچکی مانند بم بود.

ساخت بنا "بر" پهنه گسل فعال در آئین نامه های مهم در کشورهای لرزه خیز (نظیر آئین نامه AP در کالفرنیا و آئین نامه نیوزیلند) منع و ممنوع شده و حداقل توصیه شده تا بناهای معمولی و ساختمان های یکی دو طبقه امکان ساخت داشته باشد و از تجمع و انبوه سازی باید به هر طریق ممکن اجتناب شود.

مهدى زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله

انتهای پیام/

لینک منبع