معاون سابق وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: “بازگشت اعتماد فعالان اقتصادی به بازار ارز به دلیل اعتماد به تفکر مدیریتی مؤثر بانک مرکزی ایجاد شده است.”
وظایف اصلی بانک مرکزی شامل تنظیم نرخ‌های بهره و کنترل تورم در اقتصاد کشور است. این بانک نیز مسئول نظارت بر بانک‌ها و نظام مالی، مدیریت رزروهای ارزی، و تسهیل تراکنش‌های پولی و تسویه معاملات مالی بین بانک‌ها و دولت می‌باشد. نقش بسیار مهمی در حفظ استحکام و پایداری اقتصاد کشور ایفا می‌کند.
اهمیت بانک مرکزی در مدیریت نرخ ارز نیز بسیار زیاد است و وجود “تفکر مدیریتی در بازار ارز” بر اساس گفته ایشان، در ذهن فعالان اقتصادی تأثیرگذار است.
محمدصادق مفتح، معاون سابق وزارت صنعت، معدن و تجارت، در مورد روش قیمت‌گذاری و تعیین قیمت کالاها صحبت کرد. او اظهار کرد که چگونگی تعیین قیمت کالاها همواره یک سوال پرسیده شده است که اقتصاددان‌ها در مورد آن بحث می‌کنند. در واقع، تعادل چهار مولفه در کف بازار شامل واردات، صادرات، تولید و مصرف، باعث تعیین قیمت می‌شود.
وی به این نکته اشاره کرد که موارد دیگری نیز بر تعیین قیمت تأثیر دارند و پیشینه تاریخی و پیش‌بینی‌های جامعه از آینده این چهار مولفه نیز در تعیین نقطه تعادل آنها مؤثر است. در واقع، اتفاقات گذشته و پیش‌بینی‌های مردم و فعالان اقتصادی از آینده این مولفه‌ها در تعیین قیمت‌ها تأثیرگذار هستند. این به این معناست که زمانی که افراد احساس ناامنی می‌کنند، قیمت کالاها و نرخ ارز به عنوان مولفه‌های اصلی اقتصاد تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
محمدصادق مفتح اظهار کرد: “از اوایل دهه ۷۰، جامعه به دلایل مختلفی به نرخ ارز حساس شده است. این حساسیت بیشتر پس از جنگ افزایش یافته و احتمالاً تصمیمات اقتصادی در زمان جنگ این حساسیت را به نرخ ارز ایجاد کرده است.”
وی افزود: “در دهه‌های اخیر، حتی کالاهایی که ارتباط مستقیمی با دلار ندارند، تحت تأثیر دلار قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال، حتی نرخ دلار بر کرایه خانه‌ها هم اثر گذاشته است. پیش‌بینی مردم از آینده کوتاه و میان مدت نسبت به چهار مولفه اقتصادی، می‌تواند بر قیمت‌ها در بازار تأثیرگذار باشد. نوسان نرخ ارز نیز می‌تواند فضای روانی در بازار ایجاد کرده و خریدهای هیجانی را تحریک کند. در چنین شرایطی، تلاش دولت برای کنترل و استقرار بازار ممکن است به نتیجه مطلوب نرسد، زیرا عامل نوسانات بازارها بیشتر جنبه روانی و هیجانی دارد.”
وی با تأکید بر اینکه این اتفاقات بیشتر درباره کالاهای سرمایه‌ای مانند خودرو، مسکن و طلا مشاهده می‌شود، توضیح داد: “زمانی که این بازارها با توقعات بالای تورم جامعه مواجه می‌شوند، از تعادل اصلی واقعی عرضه و تقاضا و چهار مولفه اصلی خارج می‌شوند و به پیش‌بینی‌ها و هیجانات روانی جامعه وابسته می‌شوند.”
فعالان اقتصادی به برنامه بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز اعتماد دارند. محمدصادق مفتح، معاون سابق وزارت صنعت، معدن و تجارت، با اشاره به گذشته و بی‌ثباتی‌هایی که در زمینه نرخ ارز اتفاق افتاده بود، اظهار کرد که این اتفاقات ناطمینانی درباره عملکرد دولت و مسئولان ایجاد کرده بود. او تأکید کرد که اقدامات و سیاست‌ها زمانی مؤثرند که مردم اطمینان داشته باشند که مسئولان یک برنامه اجرایی واقعی دارند و به نتیجه می‌رسد.
مفتح خوشحالانه به تحولات اخیر در بازارها و آرامش موجود اشاره کرد و این آرامش را نتیجه اعتماد فعالان اقتصادی و جامعه به دولت و بانک مرکزی در مدیریت و کنترل شاخص‌های اقتصاد کلان دانست. او توضیح داد که این اعتماد ناشی از این است که مردم معتقدند اقتصاد کشور دست به دست دیگر نیفتاده و بانک مرکزی اهتمام جدی به مدیریت بازار ارز دارد. این تغییر نگرش نشان‌دهنده این است که در گذشته، بانک مرکزی و دیگر نهادهای اقتصادی تنها واکنشی به وضعیت بازار ارز داشته و برنامه مدیریتی منسجمی برای حل این مسائل نداشته‌اند.
مفتح به این نکته اشاره کرد که در گذشته، برخی می‌گفتند بازار ارز کردستان عراق و افغانستان بر بازار ارز کشور تأثیر گذار است و نرخ ارز در آن بازارها تعیین‌کننده است، اما این نشان می‌دهد که مسئولان کشور در این زمینه غایب بوده‌اند و بانک مرکزی نقش مؤثری در مدیریت بازار ارز نداشته است. اما اکنون، با ثبات مشاهده شده، نشان از اهتمام بانک مرکزی به این موضوع و ایجاد یک تفکر مدیریتی در بازار ارز است.
برنامه‌ریزی و هدایت بانک مرکزی به سوی مدیریت بهینه بازار ارز، به نظر مفتح درست است. او با بیان اینکه دلالان باعث نوسانات نرخ ارز شده و این امر منجر به فقر بیشتر مردم و اقشار آسیب‌پذیر می‌شود، اظهار کرد که در مدت چند ماه اخیر، بازار به ایده حاکمیت دولت و برنامه‌های اجرایی برای مدیریت اقتصاد مطمئن شده است. او تأکید کرد که حضور یک تیم متخصص و کارشناس در برنامه‌ریزی و نظارت بر روی رخدادها نشان از نگرش ویژه دولت به این موضوع دارد و این به بازار اعلام می‌شود که تحت نظر و کنترل قرار دارد. این تدابیر نه تنها بر ثبات نرخ ارز تأثیر داشته، بلکه تأثیر مثبتی بر قیمت‌های کالاهای پایه و مصرفی نیز گذاشته است.
مفتح به آخرین گزارش مرکز آمار اشاره کرد و توضیح داد که تورم در بخش کالاهای مصرفی و اساسی کمتر از بخش‌های دیگر بوده و در برخی ماه‌ها به صفر نزدیک شده است. او افزود که کاهش تورم در گروه‌های کم درآمد و بخش روستایی بیشتر از سایر بخش‌ها بوده که نشان از اجرای مؤثر برنامه‌های بانک مرکزی و نقش‌آفرینی آن در مدیریت اقتصادی بهینه است.
