در ده ماه نخست ریاست محمدرضا فرزین بر بانک مرکزی، رشد نقدینگی در اقتصاد حدود ۲۱ درصد بوده است. بر اساس بررسی‌ها، عملکرد فرزین در این زمینه بهتر از صالح آبادی و سیف بوده است، اما در مقایسه با همتی، عملکرد وی بهتر نبوده است.
بانک مرکزی در هر کشور، سازمانی است که به عنوان مرکز اصلی مسئولیت‌های مالی و پولی را بر عهده دارد. وظیفه اصلی آن نظارت بر تورم و حفظ استحکام اقتصاد کلان است. به مناسبت نزدیک شدن به سالگرد انتصاب محمدرضا فرزین به سمت ریاست کل بانک مرکزی، عملکرد ریاست کل‌های بانک مرکزی در ده سال گذشته بررسی شده است، به استثنای اکبر کمیجانی که به دلیل مدت زمان کوتاهی که در این سمت بود، در این بررسی شامل نشده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که عملکرد همتی و فرزین در کنترل رشد پول در مقایسه با سیف و علی‌آبادی بهتر بوده است.
لازم به ذکر است که با توجه به اینکه اکثراً انتصابات به سمت ریاست بانک مرکزی در میانه ماه انجام می‌شود، اما عملکرد آن‌ها از ابتدای ماه بعد ارزیابی می‌شود. به عنوان مثال، انتصاب فرزین به ریاست بانک مرکزی در تاریخ هشتم دی ماه صورت گرفته است، اما در این گزارش، عملکرد وی از ابتدای بهمن ماه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
در دوره ریاست ولی الله سیف به عنوان یکی از رئیس‌های بانک مرکزی ایران، رشد شگفت‌انگیزی در نقدینگی ایجاد شد. در ده ماهه ابتدایی ریاست وی، نقدینگی با نرخ رشد ۳۴ درصد، به افزایش قابل توجهی دست یافت که بیشترین نرخ رشد نقدینگی در میان رئیس‌های پس از او بود. این در حالی است که رشد ۱۰ ماهه نقدینگی پیش از انتصاب سیف به ۱۹.۴ درصد محدود می‌شد.
پس از ولی الله سیف، عبدالناصر همتی به ریاست بانک مرکزی رسید و در ۱۰ ماه ابتدایی ریاست خود، نقدینگی با نرخ رشد ۲۰.۲ درصد افزایش یافت. این افزایش در مقایسه با رشد ۱۰ ماهه پیش از تصویب او (که ۱۷.۴ درصد بود) نشان‌دهنده افزایش قابل توجه در نقدینگی است.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که رشد نقدینگی و تورم به طور کلی با یکدیگر هماهنگ حرکت می‌کنند. این مطالعات بر اساس تئوری مقدار پول نشان می‌دهد که رشد حجم پول و عدم تغییر حجم تولیدات در جامعه، به افزایش سطوح قیمت‌ها یا تورم منجر می‌شود.
در ادامه، اکبر کمیجانی به عنوان رئیس بانک مرکزی انتخاب شد، اما به دلیل کوتاه بودن دوره ریاست او، تغییرات ده ماهه متغیرهای پولی مورد بررسی قرار نگرفت.
همچنین، علی صالح آبادی، رئیس پیشین بانک مرکزی که از مهر ۱۴۰۰ دوره ریاست خود را شروع کرد، در ده ماهه ابتدایی ریاست با رشد ۲۷.۸ درصد در نقدینگی مواجه شد. این نرخ رشد نقدینگی در مقایسه با ۳۵ درصد نرخ رشد نقدینگی در ۱۰ ماه پیش از تصویب او، نشان‌دهنده افزایش معنی‌دار است.
در حال حاضر، محمدرضا فرزین به عنوان آخرین رئیس بانک مرکزی در سمت خود مشغول به کار است. از ابتدای دی ماه ۱۴۰۱ تا آخرین آمارهای منتشر شده در آبان، رشد نقدینگی به بیش از ۲۱ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، در ۱۰ ماه نخست دوره ریاست فرزین، حجم نقدینگی در اقتصاد ایران با نرخ رشد ۲۱.۴ درصد افزایش یافت. این میزان رشد نقدینگی در مقایسه با دوره مشابه تحویل گرفتن عبدالناصر همتی (که نرخ رشد نقدینگی ۲۰.۲ درصد بود)، و همچنین با ده ماهه قبل از تصویب فرزین (که نرخ رشد نقدینگی ۲۴.۹ درصد بود) نسبت به دو مورد دیگر بالاتر است.
مقایسه عملکرد رؤسای بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد که در دوره ۱۰ ماهه ابتدایی ریاست فرزین، نرخ رشد نقدینگی با نرخ کمتری نسبت به عبدالناصر همتی افزایش یافته است (۲.۸ درصد در مقایسه با ۲۰.۲ درصد)، اما در مقایسه با ده ماهه قبل از تصویب او، کاهش یافته است (۳.۵ درصد کاهش در مقایسه با ۲۴.۹ درصد رشد).
بر اساس توافق اقتصاددانان پولی، نقدینگی به عنوان یکی از عوامل اساسی تأثیرگذار بر تورم شناخته می‌شود. این نشان‌دهنده است که در صورت کنترل نقدینگی، احتمالاً بخشی از تورم که با رشد نقدینگی تشدید می‌شود، کاهش می‌یابد.
همچنین، از نظر برخی منتقدان، مقایسه عملکرد رؤسای بانک مرکزی از طریق نقدینگی منطقی‌تر است زیرا این ارتباط با تورم بیشتر است و تغییرات در نقدینگی به وضوح تحت تأثیر سیاست‌های مختلف رئیس بانک مرکزی قرار می‌گیرد. این در حالی‌است که به دلیل تسلط دولت بر بانک مرکزی، پایه پولی به طور زیادی خارج از کنترل بانک مرکزی قرار دارد.
در کل، سیاست‌های کنترل نقدینگی شامل مواردی از جمله کنترل رشد پایه پولی، کنترل ضریب فزاینده، نرخ سپرده قانونی، نرخ بهره، محدودیت ترازنامه بانک‌ها و نظارت بر عملکرد بانک‌ها می‌شود.
