اکو ایران اعلام کرده است که در ماه شهریور سال جاری، پس از ۱۴ ماه، دولت دوباره به بانک مرکزی بدهکار شد و پایه پولی از این محل افزایش یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بدهی دولت به بانک مرکزی نسبت به ماه شهریور سال قبل با رشد ۱۲۸ درصدی افزایش یافته است و اصلی‌ترین علت این افزایش، رشد استقراض دولت از بانک مرکزی بوده است.
بانک مرکزی در آمارهای منتشر شده به مقدار پایه پولی به تفکیک ۴ جزء اصلی آن در سمت منابع موجود پرداخته است. پایه پولی یکی از اجزای مهم پول پرقدرت است که توسط بانک مرکزی به چاپ می‌رسد و می‌تواند به مقدار نقدینگی بیشتری تبدیل شود و باعث افزایش تورم شود. یکی از اجزای پایه پولی خالص، مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی است که مقدار مثبت آن نشان‌دهنده بدهکار بودن دولت به بانک مرکزی است، در حالی که مقدار منفی نشان‌دهنده طلبکار بودن دولت از بانک مرکزی است. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در ماه شهریور ۱۴۰۲، مقدار ۰.۸ درصد از کل پایه پولی را مطالبات خالص بانک مرکزی از بخش دولتی تشکیل داده و معادل ۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان بوده است.
دولت در ماه شهریور سال جاری دوباره به بانک مرکزی بدهکار شد. این تعاملات بین دولت و بانک مرکزی در بسیاری از کشورها وابسته به استقلال یا عدم استقلال بانک مرکزی از دولت است. یکی از اجزای پایه پولی، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی است و نتیجه تعاملات گسترده بین این دو نهاد است. این خالص مطالبات به دو بخش تقسیم می‌شود: مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی و سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی.
مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی به معنای بدهکار بودن دولت به بانک مرکزی است که از طریق استقراض برای تأمین کسری بودجه ایجاد می‌شود. به علاوه، دولت از محل مالیات و سایر درآمدها سپرده‌ها را نزد بانک مرکزی قرار می‌دهد، که این سپرده‌ها به عنوان طلب دولت از بانک مرکزی شناخته می‌شوند. اختلاف بین سپرده‌ها و بدهی‌های دولت نسبت به بانک مرکزی به نام خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی معروف است.
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در اکثر ماه‌های نیمه اول سال ۱۴۰۰ مثبت بوده و دولت بدهکار بانک مرکزی بوده است. اما از مهر ماه ۱۴۰۰ به بعد، بانک مرکزی در اکثر ماه‌ها بدهکار دولت بوده است، به این معنی که مقدار سپرده‌های دولت در بانک مرکزی بیشتر از مقداری بوده که از این بانک استقراض کرده است. در ماه شهریور ۱۴۰۲، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی دوباره مثبت شد و دولت دوباره بدهکار بانک مرکزی شد.
به طور معمول، مطالبات بانک مرکزی از دولت و سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی دو جزء مهم از پایه پولی کشور هستند. آمارها نشان می‌دهد که این دو اجزاء از ابتدای سال ۱۴۰۰ به طور کلی رشدی را تجربه کرده‌اند.
در ماه شهریور ۱۴۰۲، مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی به بیشترین مقدار خود از ابتدای سال ۱۴۰۰ رسیده و به ۲۸۴ هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان افزایش یافت. این نشان می‌دهد که دولت در این ماه بیشترین مقدار استقراض را از بانک مرکزی دریافت کرده است.
همچنین، سپرده دولت نزد بانک مرکزی در این دوره رشد کرده و به ۲۷۷ هزار و ۲۴۰ میلیارد تومان رسیده است. این سپرده‌ها در ابتدا ۱۷۴ هزار و ۴۶۰ میلیارد تومان بوده و در اسفند ۱۴۰۱ به بیشترین مقدار خود، یعنی ۴۷۱ هزار و ۸۰ میلیارد تومان، افزایش یافته و سپس در شش ماه نخست سال جاری کاهش یافته است.
در کل، روند نقطه به نقطه خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت نیز نشان‌دهنده افزایش ۱۲۸.۳ درصدی این مطالبات است.
با توجه به آمار بانک مرکزی، خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت در ماه شهریور سال جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۱۲۸ درصد افزایش یافته است. این افزایش نشان‌دهنده این است که مقدار بدهی دولت به بانک مرکزی بیش از دو برابر شده است.
با تحلیل جزئیات رشد اجزای خالص مطالبات، مشخص می‌شود که مقدار مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۲۷.۷ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، دولت بیشتر از ۲۷ درصد بیشتر از سال گذشته از بانک مرکزی استقراض کرده است. در عین حال، مقدار تنها سپرده‌ها در همان دوره ۰.۲۷ درصد کاهش نشان می‌دهد. بنابراین، افزایش خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت به دلیل افزایش استقراض دولت از بانک مرکزی بوده است.
نگاه به ترند رشد نقطه به نقطه مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی نشان می‌دهد که از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون، در اکثر ماه‌ها این رشد منفی بوده و تنها در پنج ماه خاص، مقداری مثبت بوده است. همچنین، در آبان ماه سال ۱۴۰۰، یک رکورد کاهش به میزان ۵ هزار و ۹۷۵ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل ثبت شده است.
