چک صیادی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

سامانه صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دسته‌چک) از ابتدای شهریور سال ۱۳۹۸ از سوی بانک مرکزی راه‌اندازی شد و از آن پس صدور چک از سوی همه بانک‌های تحت پوشش بانک مرکزی، از دولتی یا خصوصی، از طریق این سامانه و طبق یک استاندار واحد حتی از نظر مشخصات ظاهری صادر می‌گردد که به چک صیادی مشهور شده است. همچنین از ابتدای سال ۱۴۰۰ نیز قوانین جدید چک صیادی به مرحله اجرا گذاشته شده است. در این مطلب با چک صیادی بیشتر آشنا می‌شوید ولی اگر در زمینه چک‌های صیادی یا قدیمی، مشکل قانونی یا دادگاهی دارید از طریق وکیل چک بنیاد وکلا اقدام کنید که به قوانین جدید بانکداری و چک مسلط هستند و می‌توانند از شما پشتیبانی کاملی کنند.

آشنایی با چک صیادی

با سامانه صیاد، ارتباط درخواست‌کننده دسته‌چک از بانک عامل چک و شعبه صادرکننده به این سامانه منتقل شده که متعلق به بانک مرکزی است. در این سامانه پیشینه صاحبان چک موجود است و بر اساس آن وضعیت متقاضی چک اعتبارسنجی می‌شود و پس از احراز صلاحیت، مجوز صدور دسته‌چک صادر خواهد شد. بنابراین افراد مثل گذشته نمی‌توانند با ارتباطات و روش‌های قبلی و نادیده گرفتن الزامات قانونی دسته‌چک بگیرند.

یکی دیگر از مزیت‌های این سامانه این است که افراد می‌توانند سابقه صادرکننده چک صیادی را ازطریق این سامانه به دست آورند و این به کمتر شدن آمار و جرایم چک‌های جعلی و برگشتی کمک می‌کند. همچنین با این سامانه، تخلفات بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری دولتی و غیردولتی، اعم از کارمند یا مدیران و مسئول شعب، با دقت بیشتری توسط بانک مرکزی قابل ردیابی و پیگیری است.

در ادامه به برخی از ویژگی‌های و الزامات قانونی چک‌های صیادی می‌پردازیم.

مشخصات ظاهری چک صیادی

با سامانه صیاد چک‌های همه بانک‌ها به جز نام و نشان بانک، مشخصات ظاهری و شکلی یکسانی دارند؛ ازجمله:

۱. رنگ چک‌های صیادی بنفش است.

۲. در هر برگ از این چک‌هـا، شناسه یکتای ۱۶ رقمی و بارکد وجود دارد. از طریق شماره اختصاصی، گیرنده چک می‌تواند با ابزارهای مختلف مرتبط با سامانه صیاد از اعتبار صادرکننده چک مطلع گردد که شامل ۵ وضعیت رنگی است:

ـ سفید: صادرکننده چک هیچ سابقه چک برگشتی ندارد یا همه موارد رفع سوء‌اثر شده است.

ـ زرد: صادرکننده چک یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.

ـ نارنجی:‌ صادرکننده چک دو تا چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.

ـ قهوه‌ای: صادرکننده چک پنج تا ده فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.

ـ قرمز: صادرکننده چک بیش از ده فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.

۳. در چک‌های صیادی ویژگی‌های امنیتی حرفه‌ای قرار داده شده است؛ مانند چاپ برجسته و قابل‌لمس شماره سریال چک و طرح مخفی و قابل‌مشاهده برای همه. البته سامانه‌های بانکی و تدابیر امنیتی در اسناد تجاری مانند چک، میزان جرایم و تخلفات مرتبط با آنها را کاهش می‌دهد اما کاملاً صفر نمی‌کند و ازبین نمی‌برد؛ بنابراین همیشه با مشاوره آنلاین حقوقی در بنیاد وکلا از ضرر و زیان‌های احتمالی پیشگیری کنید.

الزامات قانونی چک صیادی

با تأسیس سامانه صیاد، صادرکنندگان، انتقال‌دهندگان و ذی‌نفعان چـک، ملـزم بـه رعایت مقررات جدید چک هستند. و دیگر مانند گذشته نمی‌توانند برخی از عملیات چک را به صورت دستی انجام دهند بلکه باید از طریق این سامانه اقدام کنند. چند الزام قانونی چک‌های جدید از این قرارند:

۱. لزوم ثبت چک‌های جدید در سامانه صیاد برای استفاده و صدور آن؛

۲. ثبت انتقال چک در این سامانه به جای پشت‌نویسی به سبک چک‌های قدیمی؛

۳. ممنوعیت دارندگان چک برگشتی رفع سـوء‌اثر نشده از صدور و ثبت چک جدیـد در سـامانه؛

۴. لزوم صدور چک در وجه ذی‌نفع مشخص و ممنوعیت صدور چک در وجه حامل.

قوانین جدید چک صیادی

ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد و استفاده از همه یا بخشی از قابلیت‌های آن، از طریق اینترنت و سایت بانک مرکزی و بانک‌ها (اینترنت‌بانک)، اپلیکیشن بانک‌ها (برنامه موبایلی)، پیامک موبایل و شعبه‌های بانک‌ها امکان‌پذیر است و معمولاً بانک‌ها راهنمای استفاده از سامانه صیاد را منتشر کرده‌اند که می‌توانید از آن استفاده کنید؛ اما در اینجا قصد داریم به مهم‌ترین قوانین چک‌های جدید اشاره کنیم تا برای استفاده از دسته‌چک خود یا وصول چک‌های دریافتی به این موارد قانونی دقت کنید. گفتنی است این قوانین هم درباره چک‌های چاپی و هم برای چک‌های الکترونیکی باید رعایت گردد:

۱. حداکثر اعتبار چک پس از تاریخ دریافت دسته‌چک ۳ سال است.

۲. در صورت غیر قابل‌پرداخت بودن چک (مانند کافی نبودن موجودی حساب جاری یا عدم تطبیق امضا)، با درخواست دارنده چک، بانک موظف است غیرقابل‌پرداخت بودن آن را فوراً در سامانه صیاد ثبت کند.

۳. اگر موجودی حساب صادرکننده چک کمتر از مبلغ چک باشد، در صورت تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب‌های انفرادی صاحب چک در همان بانک را به وی بپردازد.

۴. با ثبت غیر قابل‌پرداخت بودن یک برگ چک در سامانه صیاد، پس از ۲۴ ساعت و تا رفع سوء‌اثر چک برگشتی، همه حساب‌های صادرکننده چک در تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دولتی و خصوصی مسدود و از افتتاح حساب جدید نیز جلوگیری می‌شود.

۵. امکان صدور چک‌های موردی برای کسانی که دسته‌چک ندارند، در وجه ذی‌نفع یا ذی‌نفعان مشخص فراهم است.

۶. بین سامانه صیاد بانک مرکزی و مراجع قضایی ارتباط برقرار شده است و به برخی مراجعات حضوری و مکاتبات کاغذی نیاز نیست.

۷. به دلیل وجود اطلاعات بانکی افراد و پیشینه آنها در سامانه صیاد، مثل ورشکستگی، اِعسار و چک‌های برگشتی رفع سو‌ءاثر نشده، به این افراد مجوز صدور چک جدید و دریافت دسته‌چک جدید داده نمی‌شود.

۸. دارنده چک بلامحل می‌تواند با اخذ کد رهگیری سامانه صیاد و ثبت در گواهینامه عدم پرداخت چک، به دفاتر خدمات الکترونیکی قوه قضائیه مراجعه کند و از دادگاه صالح، صدور اجراییه را برای تأمین تمام یا کسری مبلغ چک و نیز حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی درخواست کند. البته پس از صدور اجراییه، صادرکننده چک برگشتی ۱۰ روز مهلت دارد تا مبلغ چک را پرداخت کند یا با دارنده چک درباره نحوه پرداخت توافق کند. در غیر این صورت با او طبق قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی برخورد می‌گردد. همچنین هنگام دریافت گواهینامه عدم پرداخت چک دقت کنید که این گواهینامه به صورت کامل و دقیق صادر شده باشد تا در مراجع قضائی و ثبتی پذیرفته شود.

نکته پایانی اینکه برای حل‌وفصل مشکلات حقوقی مربوط به چک، مانند چک برگشتی و رفع سوء‌اثر، سرقت چک، کلاه‌برداری به وسیله چک، خیانت در امانت و اجرائیه چک برگشتی، وکیل خود را از طریق سامانه جستجوی وکیل بنیاد وکلا انتخاب کنید که قابلیت‌های مختلفی برای یافتن وکیل خوب و موفق از سراسر ایران دارد.