حذف ارز ترجیحی و سیاست‌های مالیاتی غلط: تشدید تبعیض در دارایی‌ها، چالش اصلی اقتصاد ایران
کاهش ضریب جینی: گامی در مسیر برابری یا فریب آمار؟
حذف ارز ترجیحی و سیاست‌های مالیاتی غلط: تشدید تبعیض در دارایی‌ها، چالش اصلی اقتصاد ایران
رئیس کل بانک مرکزی اخیراً از کاهش ضریب جینی در سال 1402 خبر داد و آن را دستاورد سیاست‌هایی مانند پرداخت یارانه نقدی و توزیع کالابرگ الکترونیکی دانست. اما آیا این آمار واقعاً نشان‌دهنده کاهش نابرابری در ایران است؟
تردیدهایی در مورد صحت تفسیر
برخی منتقدان معتقدند که کاهش ضریب جینی لزوماً به معنای کاهش نابرابری نیست. آنها استدلال می‌کنند که حذف ارز ترجیحی و سیاست‌های تعدیلی، قشر متوسط را به قشر ضعیف نزدیک‌تر کرده و در نتیجه، فاصله طبقاتی را به ظاهر کم کرده است. اما این به معنای برابری بیشتر نیست، بلکه نشان‌دهنده فقیرتر شدن طبقه متوسط است.
مسئله اصلی: تبعیض در دارایی‌ها
منتقدان دیگر بر این باورند که مسئله اصلی اقتصاد ایران تبعیض در دارایی‌ها است، نه تبعیض در درآمد. به گفته آنها، سیاست‌هایی مانند حذف ارز ترجیحی و سیاست‌های مالیاتی غلط، شکاف بین ثروتمند و فقیر را عمیق‌تر کرده و به تشدید تبعیض در دارایی‌ها دامن زده است.
تمرکز بر مالیات‌ستانی از درآمد، اشتباه راهبردی
گلوگاه سیاست‌گذاری‌های مالیاتی در ایران باید متوجه کاهش تبعیض در دارایی‌ها باشد. اما در حال حاضر، تمرکز سیاست‌گذار بر مالیات‌ستانی از درآمد است که ناشی از تشخیص غلط مسئله است.
راهکار: تغییر رویکرد سیاست‌گذاری
تا زمانی که چالش اصلی اقتصاد ایران به عنوان تبعیض در دارایی‌ها شناخته نشود، اتکا به شاخص‌هایی مانند ضریب جینی گمراه‌کننده خواهد بود.
ضرورت تغییر رویکرد سیاست‌گذاری به منظور کاهش تبعیض در دارایی‌ها و ایجاد جامعه‌ای عادلانه‌تر احساس می‌شود
