شوک نرخ بهره: افزایش غیرمنتظره نرخ بین‌بانکی اعلام شد!

تغییر جهت نرخ بهره: آیا افزایش نرخ بین‌بانکی نشانه تغییر سیاست‌های پولی است؟

در پایان هفته چهارم فروردین ماه سال جاری (منتهی به چهارشنبه بیست و هفتم فروردین)، نرخ بهره بین بانکی با افزایش جزئی ۰.۰۱ درصدی نسبت به هفته پیشین (منتهی به چهارشنبه بیست و یکم فروردین)، به رقم ۲۳.۹۶ درصد رسید.

بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نرخ سود معاملات بین بانکی در پایان آخرین هفته فروردین ماه، رشدی معادل ۰.۰۱ درصد را تجربه نمود و به سطح ۲۳.۹۶ درصد بالغ گردید.

شایان ذکر است که این نرخ بهره در هفته نخست فروردین ماه نیز در همین سطح ۲۳.۹۶ درصد قرار داشت. در پایان هفته دوم فروردین ماه، این نرخ با کاهشی اندک ۰.۰۱ درصدی به ۲۳.۹۵ درصد رسید و در پایان هفته سوم نیز بدون هیچ تغییری در همان محدوده ۲۳.۹۵ درصد ثابت باقی ماند.

رشد نرخ بهره بین بانکی

بازار بین بانکی، بستری برای انجام مبادلات مالی فی‌مابین بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری است که با هدف اجرای سیاست‌های پولی از سوی بانک مرکزی ایجاد شده است. این بازار با حجم بالای معاملات و عمق قابل توجه، نقش مهمی در کاهش اضافه برداشت بانک‌ها، کاهش استقراض آن‌ها از بانک مرکزی، مدیریت بهینه نقدینگی توسط بانک‌ها، کنترل حجم نقدینگی در سطح کشور، مهار تورم و کمک به رشد اقتصادی ایفا می‌کند.

این بازار دو کارکرد اساسی دارد: نخست، کمک به بانک مرکزی در اعمال سیاست‌های پولی مورد نظر؛ و دوم، تامین مالی بانک‌ها و موسسات اعتباری از طریق تعاملات درون‌بازاری. بانک مرکزی از طریق اعمال تغییرات در نرخ سود این بازار، نظارت‌های لازم را اعمال نموده و اهداف پولی خود را پیگیری می‌نماید.

حجم معاملات در بازار بین بانکی بسیار قابل توجه بوده و تاثیر بسزایی بر نرخ سود دارد. نرخ سودی که بانک مرکزی به صورت هفتگی اعلام می‌نماید، بر اساس میانگین وزنی معاملات روزانه بین بانکی محاسبه و ارائه می‌گردد.

فعالیت رسمی بازار بین بانکی در ایران از تیرماه سال ۱۳۸۷ آغاز شده است. نظارت کامل و تعیین نرخ سود در این بازار بر عهده بانک مرکزی قرار دارد و این نهاد، در پایان هر هفته و به طور مشخص در روز پنج‌شنبه، نرخ بهره بین بانکی را به صورت رسمی به اطلاع عموم می‌رساند.

در پایان هفته مورد اشاره، همچنین حداقل نرخ توافق بازخرید (ریپو) همانند سال گذشته در سطح ۲۳ درصد، نرخ اعتبارگیری قاعده‌مند ۲۴ درصد و نرخ سپرده‌گذاری قاعده‌مند ۱۷ درصد به صورت ثابت اعلام گردید.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳، نرخ بهره بین بانکی عمدتاً در کانال ۲۳ درصد نوسان داشته است. بررسی روند این نرخ در دو سال اخیر، یعنی سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، نیز حاکی از حفظ آن در همین محدوده ۲۳ درصد می‌باشد. در مقابل، نرخ بهره بین بانکی در سال ۱۴۰۱ دامنه تغییرات بیشتری را تجربه نمود و بین ۲۰.۳ تا ۲۳.۱ درصد متغیر بود که بیشترین میزان نوسان این نرخ در سال‌های اخیر را نشان می‌دهد.